تشکیل و تکامل خاک ها در یک کاتنا در منطقه بهشهر، استان مازندران

کاتنا به صورت گستره ای از سری خاک های پیوسته تعریف شده است که در یک ردیف پستی و بلندی قرار می گیرد و اصطلاحاً ردیف زهکشی نیز نامیده می شود. اهداف اصلی این پژوهش شامل: 1- مطالعه تأثیر توأم پستی و بلندی و شرایط زهکشی و سطح آب زیرزمینی در تکامل خاک ها، 2- شناخت خاک های هیدرومورفیک و هالوهیدرومورفیک اراضی پست منطقه میانکاله به عنوان زیستگاه حیات وحش و جاذبه های توریستی بود. منطقه ی مورد مطالعه در جنوب شرقی دریای خزر، دارای آب و هوای معتدل، رژیم رطوبتی زریک و رژیم حرارتی ترمیک است. 3 ناحیه از نظر توپوگرافی در منطقه شامل تپه، دشت آبرفتی و اراضی پست تعیین شد. شیب شمالی در کوه های البرز توسط جنگل ها پوشیده شده اند و تپه های پائین عمدتاً در رسوبات لس که به شمال، به نواحی پست نزدیک تالاب میانکاله دارای آب زیرزمینی شور و قلیا نزدیک سطح خاک، توسعه می یابند. پنج پدون نماینده با استفاده از نقشه های خاک موجود درمنطقه در امتداد ترانسکت شمال- جنوب تحقیق شده بودند. خاک های اراضی پست نزدیک دریا به صورت aquisalids و halaquepts رده بندی شده اند، و گلی زیشن در آن ها رخ داده است. در دشت آبرفتی در زمین های زراعی haplaquolls و haploxerepts غالب بودند و دارای تجمع ماده آلی هستند. در haplaquolls افق مالیک، تجمع رس و نیز گلی زیشن دیده شده اند. در haploxerepts شرایط ورتیک مشاهده شد. در نهایت در موقعیت تپه در شیب های شمالی کوه های البرز که تحت پوشش جنگل بودند calcichaploxeralfs تشکیل شده بود که در آن تخلیه آهک رخ داده و دارای افق آرجیلیک می باشد. مطالعات میکرومورفولوژی تشکیل افق تجمعی رس را در خاک های تحت پوشش جنگلی تایید کردند. بیشترین تکامل خاک مربوط به آلفی سولز در موقعیت تپه بوده است. بررسی های میکرومورفولوژیکی آشکار کرد که خاک های اراضی پست گلی زیشن شدید و تجمع اکسیدهای آهن و منگنز را نشان می دهد. در دشت آبرفتی، افق آرجیلیک انواع حفرات کانال، ندول های آهک و پوشش رسی را نشان داد. در تپه، در افق کلسیک ندول های آهک و بی فابریک کریستالیتیک مشاهده شد. نتایج کانی شناسی نشان داد که ایلایت کانی غالب خاک های اراضی پست و دشت آبرفتی بوده ولی در موقعیت تپه اسمکتایت کانی غالب می باشد. ورمی-کولایت نیز در خاک موقعیت تپه به خوبی مشاهده شد. در موقعیت تپه به دلیل آبشویی بیشتر و پوشش جنگلی، هوادیدگی بیشتر صورت گرفته و باعث تشکیل بیشتر اسمکتایت و نیز ورمی کولایت شده است. در خاک های اراضی پست نیز به دلیل آبگرفتی این خاک ها، شرایط برای تشکیل درجای اسمکتایت فراهم بوده و اسمکتایت در این خاک ها نیز به طور قابل توجهی یافت می شود.